Marsaa Bishaanii fi Galaanaa

Marsaan bishaanii fi galaanonni sirna qilleensaa fi raabsa bishaanii lafaa keessatti murteessoodha. Marsaan bishaanii sochii bishaanii walitti fufiinsaan fuula lafaa, hawaa fi ammas duubatti deebi'uu ibsa. Galaanni gara 71% kan uwwisu yoo ta'u, qaamolee murteessoo marsaa kanaati. Haala waliigalaa marsaa bishaanii fi galaanota kunooti:

Marsaan bishaanii

Marsaa haayidirooloojii jedhamuunis kan beekamu adeemsa hedduu kan of keessaa qabu yoo ta’u, isaanis naannoo fi raabsa bishaanii keessatti gumaacha kan godhan dha. Danfisuun kan jalqabu yoo ta’u, ho’i Aduu irraa dhufu bishaan dhangala’aa irraa gara danfaatti akka jijjiiramu, gara qilleensaatti akka ol ka’u taasisa. Kondenseeshiniin kan uumamu danfi bishaanii qabbanaa’ee duumessa uumuun. Roobni kan uumamu yeroo jiidhinni duumessa keessa jiru rooba, qorra ykn cabbii keessatti gara lafaatti deebi'ee bu'udha. Roobni tokko tokko lafa keessa seenuudhaan madda bishaan lafa jalaa guuta. Dhangala’aan lafa irraa kan uumamu yeroo bishaan lafa irra yaa’ee lageen, haroowwanii fi galaana keessatti walitti qabamee marsaa xumurudha.

Suuraa: Marsaa bishaani

Galaana

Galoonni qaamolee bishaan soogidda bal'aa ta'anii fi kutaa guddaa lafaa uwwisanidha. Isaanis kuufama bishaanii bal'aa yoo ta'an, hamma bishaan waliigalaa lafaa keessaa gara 97% kan kuusanidha. Galoonni gaazota akka kaarboon daayi’oksaayidii fi oksijiinii hawaa wajjin wal jijjiiruu keessattis gahee guddaa qabu. Isaanis marsaa bishaanii, sochii bishaanii walitti fufiinsa qabu fuula lafaa, hawaa fi ammas duubatti deebi'uu keessatti gahee murteessaa qabu. Galoonni bakka, guddinaa fi amala isaanii irratti hundaa’uun ramadamu. Ramaddiin galaanaa gurguddoon Galaana Paasifik, Galaana Atlaantiik, Galaana Hindii, Galaana Kibbaa fi Galaana Arktiik dha.

Galaanni Paasifikii galaana guddaa fi gadi fagoo yoo ta'u, lafa lafaa harka sadii keessaa tokko ol kan uwwisudha. Bal’inni isaa anniisaa aduu guddaa akka xuuxuuf kan isa dandeessisu yoo ta’u, kunis saffisa danfisuu olaanaa uuma. Danfi bishaanii Paasifikii irraa yeroo ol ka'u duumessa uumuun dhuma irratti akka roobaatti gara fuula lafaatti deebi'uun marsaa bishaanii kanaaf gumaacha. Galaanni Paasifikii dhiibbaa haala qilleensaa irratti qabuun illee beekama, kanneen akka taateewwan El Niño fi La Niña, kanneen haala qilleensaa addunyaa guutuu irratti dhiibbaa geessisan.

Galaanni Atlaantiik Ameerikaa, Awurooppaa fi Afrikaa gidduutti kan argamu yoo ta’u, marsaa bishaanii keessatti gahee murteessaa qaba. Bishaan ho'aan Atlaantiik saffisa danfisuu olaanaaf gumaacha, uumamuu duumessaa fi rooba boba'aa ta'a. Galaanni Atlaantiik naannoo galaanaatiif karaa barbaachisaa ta’es yoo ta’u, Sulula Galoo Galaanaa bishaan ho’aa naannoo tiroopikii irraa gara latituudii ol’aanaatti kan geessu yoo ta’u, naannoowwan inni keessa darbu haala qilleensaa fi haala qilleensaa irratti dhiibbaa qaba.

Galaanni Hindii Afrikaa, Eeshiyaa fi Awustiraaliyaa gidduutti kan argamu yoo ta’u, bishaan ho’aa fi koraallii bal’aa ta’een beekama. Akkuma Galaana Paasifikii fi Atlaantiik, Galaanni Hindii marsaa bishaanii danfisuu fi roobaatiin gumaacha. Ho’i ho’aa fi sirni roobaa ishee qarqara galaanaa ishee irratti rooba guddaa kan fidu yoo ta’u, haala qilleensaa naannolee ollaa irratti dhiibbaa kan geessisuu fi sirna ikoo adda addaa kan deeggarudha.

Galaana Kibbaa Antaarktikaa kan marsee fi marsaa bishaanii keessatti gahee murteessaa qaba. Ho'i qorraa, kaarentiin cimaan fi bubbee galaanaa bal'aan amala isaati. Haalli qabbanaa'aan Galaana Kibbaa danfisuu kan daangessu ta'us, bubbee balleessuun marsaa bishaanii kanaaf gumaacha kan godhu yoo ta'u, kunis bishaan qulqulluu gara galaana naannoo isaa jirutti gadhiisa. Adeemsi kun olka’iinsa sadarkaa galaanaa addunyaa fi akkaataa naannoo galaanaa irratti dhiibbaa qaba. Galaanni Arktiik naannoo Poolii Kaabaatti argamu hunda caalaa xiqqaa fi gadi fagoodha. Waggaa keessaa harka caalu cabbiin kan uwwifame yoo ta’u, hancabbiin baquun garuu ho’i olka’aa dhufuun marsaa bishaanii keessatti gumaacha qaba. Bishaan qulqulluun Galaana Arktiik irraa gadi lakkifamuun sadarkaa soogidda galaanaa fi akkaataa naannoo marsaa irratti dhiibbaa kan qabu yoo ta’u, sirna qilleensa addunyaa irratti dhiibbaa qaba. Walumaagalatti galaanonni kun madda danfisuu duumessa uumamuu fi roobaaf geessu kennuudhaan marsaa bishaanii keessatti gumaacha godhu. Akkasumas haala qilleensaa, haala qilleensaa fi sirna ikoo galaanaa irratti dhiibbaa geessisu.